سلام خدمت دوستان گرامی. یکی از بازدیدکنندگان محترم وبلاگ به اسم ستاره سوالی در ذیل مطلب «فرق علت با دلیل در مباحث فلسفی» مطرح کرده اند که به خاطر مفید بودن مطلب بر آن دیدم که پاسخ سوال ایشان را برای شما نیز نشر دهم که انشاالله مفید واقع شود.
سوال ایشان:
جناب خسروانی ممکنه این سوال رو پاسخ بدین؟
کدام گزینه درست است؟
1 علت شکستن شیشه پنجره، سنگی بود که به آن برخورد کرد
2 دلیل جوش آمدن آب کتری، رسیدن آن به صد درجه حرارت است
3 علت پی بردن ما به شخص پشت در خانه، صدای زنگ آیفون است
4 دلیل موفق شدن دانش آموز، کوشش منظمی ست که انجام می دهد
پاسخ:
با سلام خدمت شما. ببینید ابتدا باید فرق علت با دلیل را دانست آنگاه خود به خود پاسخ این سوال هم روشن میگردد. علت مفهومی هستی شناسانه است به این معنی که در فضا و موطن خارج از ذهن انسان و در عالم خارج و واقع مصداق دارد. به اصطلاح مفهومی ثانیه فلسفی است. هنگامی که چیزی عامل ایجاد کننده چیز دیگر در خارج از ذهن باشد و ربطی به طبع و ذهن ما نداشته باشد بلکه در واقع و نفس الامر هم همینگونه باشد به آن علت می گویند. اما دلیل مفهومی معرفت شناسانه است و در فضای ذهن انسان مطرح است. یعنی چیزی عامل چیز دیگری شود که طبق طبع و ذهن انسان اینگونه است و ممکن است در خارج از ذهن و در عالم واقع اینگونه نباشد. فی الواقع و اصطلاحا علت در مقام ثبوت است و دلیل در مقام اثبات.
حال با این توضیح پاسخ سوال روشن میگردد. پاسخ صحیح گزینه اول است. زیرا در خارج از ذهن انسان برخورد سنگ علت و عامل اصلی و ثبوتی شکستن شیشه است. اما دلیل غلط بودن گزینه های بعدی این است که در گزینه دوم باید به جای دلیل، از مفهوم علت استفاده میشد زیرا در خارج از ذهن انسان وقتی آب در صددرجه سانتیگراد به جوش آید آب به جوش می آید. در گزینه چهار هم مثل گزینه دو باید از مفهوم علت استفاده میشد نه دلیل زیرا علت موفقیت کوشش کردن و درس خواندن است. اما در گزینه سوم باید به جای مفهوم علت از دلیل استفاده می کرد زیرا اینکه فهمیده ایم کسی پشت در است تفسیر ذهنی و طبعی ماست که زنگ زدن باعث شده بفهمیم کسی پشت در است زیرا ممکن است در واقع کسی پشت در نباشد بلکه یا زنگ به علت خرابی یا به هر علت دیگری به زنگ درآمده باشد. پس گزینه یک درست است.
با تشکر از شما که سوالتون در اینجا مطرح کردید که دیگران هم استفاده کنند.
- ۰ نظر
- ۰۱ مرداد ۹۹ ، ۰۰:۱۱
