علم کلام اسلامی که درباره اصول اعتقادی و به عبارت دیگر گزاره‌های صدق و کذب‌بردار دین اسلام بحث می‌کند دارای سیر تاریخی و تحول خاصی بوده است که داشتن یک تصویر و دید کلی نسبت به آن، دانشجو را برای ورود به مباحث جزئی‌تر آن آماده می‌کند.
این جزوه خلاصه کاربردی علم کلام اسلامی می‌باشد. که بر پایه کتاب‌هایی همچون کتاب «آموزش کلام اسلامی» نوشته محمد سعیدی مهر و کتاب «کلیات علوم اسلامی جلد دوم» شهید مطهری و چند کتاب دیگر تهیه و تدوین شده است. با خواندن این جزوه یک شَما و تصویر بسیار کلی از علم کلام اسلامی به دست می‌آید و فرد را برای ورود به مباحث تخصصی‌تر و کاملتر آماده می‌کند. همچنین این جزوه برای آزمونهای ارشد و دکتری رشته‌های فلسفه و کلام و همچنین آزمونهای استخدامی مناسب است. به عبارت دیگر تمام نکات مهمی که فقط با خواندن و تسلط بر آنها می‌توان بخش سوالاهای کلامی آزمون را پاسخ گفت در این جزوه 13 صفحه‌ای بیان شده است. برای دسترسی به این جزوه از طریق آدرس وب سایت رسمی حمیدخسروانی اقدام کنید.
- بخشی از کتاب
مجموعه تعلیمات اسلامی (متون اسلام) شامل سه دسته است:
- عقاید اسلامی: (علم کلام) علم اصول دین، علم توحید خداوند و صفات و افعال او.
- اخلاق: چگونه بودن انسان از نظر صفات روحی.
- احکام و مسائل مربوط به عمل‌های عبادی و غیر عبادی
نکته 1: این سه علم همه آنچه در متون اسلامی (قرآن و روایات) است را توضیح می‌دهد. و منظور علوم اسلامی مثل ادبیات، فلسفه، منطق و ... نیست.
نکته 2: عقاید با عقل انسان، اخلاق با خلق و خوی انسان و فقه با عمل انسان کار دارد.
آغاز علم کلام
نیمه دوم قرن اول هجری پاره‌ای مسائل کلامی مثل جبر و اختیار، عدل در درس حسن بصری شروع شد. اختیاری‌هایی مثل معبد جهنی و غیلان دمشقی را قدری می‌گفتند که بعدها معتزله راه آنها را ادامه دادند. جبری‌ها را جبری می‌گفتند؛ که بعدها در اشاعره این کار دنبال شد.
این سخن نظر مستشرقین است اما در واقع علم کلام که استدلالی و عقلانی باشد از قرآن و تفسیرهای حضرت پیامبر (ص) و خطبه‌های حضرت علی (ع) شروع شد. پس سر رشته علم کلام عقلانی که خواجه نصیر می‌گفت در واقع از خود قرآن شروع شد؛ قرآن می‌خواهد که انسان با اندیشه به ایمان برسد. اصول دین را باید با منطق و تفکر ایمان آورد. پیوستن اقوام و ملل مختلف و افکار و فرهنگها و ادیان مختلف باعث شده که درگیریهای کلامی شکل بگیرد و کم کم از قرن دوم علم کلام شکل گرفت.
اولین بحث در کلام اختیار و جبر بود که در ارتباط با خدا بحث قضا و قدر را به میان کشید. و در رابطه با انسان بحث جبر و اختیار را به میان کشید. این خودش بحث عدل را به میان کشید که جبر را ظلم دانستند و اختیار را عدل می‌دانستند. بحث عدل بحث حسن و قبح ذاتی افعال را به میان می‌آورد و این به نوبه خود بحث عقل و مستقلات عقلیه را به میان آورد و این بحث نیز بحث حکمت یعنی غایتمند بودن ذات و افعال خداوند را به میان می‌کشید و کم کم بحث از چیستی توحید افعالی و صفاتی باز شد.
جبر و اختیار و قضا و قدر = عدل و ظلم = حسن و قبح ذاتی افعال = مستقلات عقلیه = حکمت خدا = توحید ذاتی و صفاتی خدا.
- ۰ نظر
- ۱۴ تیر ۰۱ ، ۲۳:۱۱
